Tiểu Sử Đức Cố Hồng Y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận

§ Ls Phạm Văn Phổ

Đức Hồng Y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận sinh ngày 17.4.1928 tại Phú Cam, thuộc Tổng Giáo phận Huế, tỉnh Thừa Thiên, Việt Nam. Gia đình ngài có 8 anh chị em, 3 trai và 5 gái. Ngài là con cả. Thân phụ của ngài là Cụ Nguyễn Văn Ấm, qua đời ngày 1.7.1993 tại Sydney, Australia. Thân mẫu ngài là Cụ Bà Elisabeth Ngô Đình Thị Hiệp, con gái của Cụ Ngô Đình Khả và là em Đức Tổng Giám Mục Ngô Đình Thục và Tổng Thống Ngô Đình Diệm. Bà Cố cũng đã qua đời vào ngày 28.1.2005 tại Sydney, Australia, thọ 102 tuổi.

Được Đức Giám Mục Ngô Đình Thục bảo trợ, năm 1939 ngài vào học Tiểu Chủng Viện An Ninh, Cửa Tùng, Quảng Trị. Học xong tiểu chủng viện, năm 1947 ngài vào Đại Chủng Viện Phú Xuân ở Huế. Ngày 11.6.1953, lúc 25 tuổi, ngài được Đức Giám Mục Urrutia phong chức Linh mục. Sau đó ngài được bổ nhiệm làm Cha Phó giáo xứ Tam Tòa, một giáo xứ lớn ở thị xã Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình.

Năm 1956, ngài qua Roma theo học Phân khoa Giáo luật thuộc Đại học Giáo hoàng Urbaniana thuộc Bộ Truyền Giáo từ năm 1956 đến 1959. Ngài đậu tiến sĩ Giáo luật năm 1959 với luận án “Tuyên úy quân đội trên thế giới” với kết quả “maxima cum laude”. Ngài trở về làm giáo sư Tiểu Chủng Viện Phú Xuân, Huế. Năm 1962, khi Tiểu Chủng Viện Hoan Thiện được thành lập để thay thế Tiểu Chủng Viện Phú Xuân, ngài được cử làm Giám Đốc chủng viện mới này. Năm 1964 ngài được cử kiêm Tổng Đại Diện Giáo Phận Huế.

Ngày 5.7.1957, Đức Giáo Hoàng Pio XII ban hành Sắc Chỉ Crescit Laetissimo thành lập giáo phận tông tòa Nha Trang gồm hai tỉnh Khánh Hòa và Ninh Thuận thuộc giáo phận Quy Nhơn và hai tỉnh Bình Thuận và Bình Tuy thuộc giáo phận Sài Gòn. Đức Giám Mục Marcel Piquet (1888 – 1966), thường được gọi là Đức Cha Lợi, được cử làn đại diện tông tòa giáo phận mới này. Ngài qua đời ngày 11.7.1966. Ngày 4.5.1967, Tòa Thánh giao giáo phận Nha Trang lại cho hàng giáo phẫm Việt Nam và bổ nhiệm Linh mục Nguyễn Văn Thuận làm Giám Mục Việt Nam tiên khởi của giáo phận này. Lễ phong chức được tổ chức vào lúc 5 giờ chiều ngày 24.6.1967 tại Tiểu Chủng Viện Hoan Thiện do Đức Khâm Sứ Tòa Thánh Angelo Palmas chủ phong, Đức Giám Mục Phạm Kim Điền và Đức Giám Mục J.B. Urrutia thụ phong. Chiều ngày 10.7.1967, ngài nhận chức Giám Mục Nha Trang do Đức Khâm Sứ Palmas chủ lễ. Ngài lấy khẩu hiệu “Gaudium et Spes” (Vui mừng và Hy Vọng). Ngài là vị Giám mục trẻ tuổi nhất, lúc đó mới có 39 tuổi.

Trong thời gian làm Giám Mục Nha Trang, ngài đã thực hiện nhiều công việc nhưng đáng kể nhất là việc :

• Thành lập Hội Đồng Giáo Dân gồm 1200 vị được bầu từ cấp giáo xứ, giáo hạt và giáo phận.
• Thành lập “Trung Tâm Văn Hóa Chàm” tại Ninh Thuận năm 1968 và cho ấn hành sách Tin Mừng thánh Luca và thánh Marcô bằng tiếng Rơglai, và Tự Điển Chàm – Việt – Pháp.
• Thành lập Phong Trào Cursilos và Phong Trào Focolare.

Trong Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, ngài đã giữa các chức vụ sau đây:

• Chủ Tịch Ủy Ban Công Lý và Hòa Bình
• Chủ Tịch Ủy Ban Truyền Thông Xã Hội (1967 - 1975)
• Chủ Tịch Ủy Ban Phát Triển Việt Nam (1967 - 1975)

Đặc biệt, ngài đã dại diện Hội Đồng Giám Mục Việt Nam đến Manila dự Hội Nghị Giám Mục Á Châu ngày 24.11.1970. Trong hội nghị này, ngài đã đại diện Hội Đồng Giám Mục Việt Nam trình bày đề tài “Các vấn đề chính trị tại Á Châu và những giải pháp liên hệ.” để giúp các Giáo Hội Á Châu dự phóng con đường truyền giáo có thể triển khai trong nhiều thập niên.

Đối với Giáo Hội hoàn vũ, ngài được chọn làm Cố vấn Hội Đồng Tòa Thánh về Giáo Dân Ngài cũng được bổ nhiệm làm cố vấn, rồi thành viên của Bộ Truyền Giảng Tin Mừng Cho Các Dân Tộc và thành viên của Bộ Phụng Tự Và Kỷ Luật Bí Tích.

Tháng 4 năm 1975, khi đoán biết miền Nam sẽ rơi vào tay Cộng Sản, Đức Tổng Giám Mục Nguyễn Văn Bình đã 5 lần đề nghị Đức Khâm Sứ Tòa Thánh tại Việt Nam, Henri Lemaitre, xin Tòa Thánh cử Đức Giám Mục Nguyễn Văn Thuận làm Tổng Giám Mục Saigon với hy vọng sự khôn ngoan của ngài có thể đưa Giáo Hội Việt Nam vượt qua những cơn khó khăn sắp đến. Cuối cùng, chiếu theo đế nghị của Đức Khâm Sứ, ngày 23.4.1975 Tòa Thánh đã phong ngài làm Tổng Giám Mục hiệu tòa thành Vadesitana rồi ngày 24.4.1975 bổ nhiệm ngài giữ chức Phó Tổng Giám Mục Giáo Phận Saigon với năng quyền kế vị.

Đức Cha Nguyễn Văn Hòa được cử làm Giám Mục Nha Trang thay thế ngài. Lễ bàn giao được tổ chức tại Nha Trang ngày 7.5.1975. Ngày 8.5.1975 ngài về Sài Gòn nhận nhiệm sở mới. Không ngờ sự bổ nhiệm này đã đem đến cho ngài những hậu quả thương đau, nhưng cũng đưa ngài lên những địa vị quan trọng trong Giáo Hội về sau.

Ngày 27.6.1975, Ủy Ban Quân Quản thành phố Saigon - Gia Định công bố quyết định không cho Đức Tổng Giám Mục Nguyễn Văn Thuận được hoạt động tại nhiệm sở mới. Ngày 1.7.1975 Ủy Ban Quân Quản gởi cho Ngài một văn thư yêu cầu phải trở lại nơi cư trú trước ngày 30.4.1975.

Ngày 15.8.1975, công an đến bắt ngài đưa ra Nha Trang, nhưng không phải đưa về Tòa Giám Mục Nha Trang mà đưa đến quản thúc tại giáo xứ Cây Vông thuộc xã Diên Sơn, Huyện Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa. Ít lau sau, ngài bị đưa vào giam ở trại Phú Khánh, Nha Trang.

Ngày 29.11.1976, xe công an lại đến trại Phú Khánh đưa ngài vào trại Thủ Đức. Ngày 1.12.1976, ngài cùng nhiều tù nhân chính trị khác đang bị giam ở miền Nam, được đưa xuống tàu Trường Xuân đi ra Bắc. Tại miền Bắc, ngài đã bị biệt giam trong 9 năm ở nhiều trại khác nhau, và bị quản chế 3 năm. Trong năm tù thứ nhất 1976, Ngài đã viết cuốn “Đường hy vọng”. Cuốn sách này được Ngài coi là di chúc tinh thần của Ngài gửi tới mọi người công giáo Việt Nam trong và ngoài nước và đã được dịch ra 8 thứ tiếng. Ngày 23.11.1988, ngài được trả tự do và chỉ định nơi cư trú là Tòa Tổng Giám Mục Hà Nội. Ngày 27.3.1989 ngài bị trục xuất khỏi Việt Nam và qua Roma.

Ngày 21.11.1994, ngài được Tòa Thánh bổ nhiệm làm Phó Chủ Tịch Hội Đồng Tòa Thánh về Công Lý và Hòa Bình. Đây là lần đầu tiên một giáo sĩ Việt Nam được bổ nhiệm vào một chức vụ quan trọng tại Tòa Thánh Vatican. Năm 1998 ngài được bổ nhiệm làm Chủ Tịch của Hội Đồng này (ngang hàng Bộ Trưởng).

Trong chức vụ được trao phó, ngài đã được mời đi giảng và thuyết trình ở nhiều nơi và cho nhiều giới khác nhau, như tại nhà thờ chính tòa Paris vào một Mùa Chay, hoặc nói chuyện tại các Đại học công giáo trên thế giới, hoặc nói chuyện với giới trẻ nhưtại Mễ Tây Cơ vào tháng 5 năm 1998 với hơn 50.000 tham dự. Ngài cũng được mời đến thuyết giảng tại Hoa Kỳ nhiều lần và có dịp nói chuyện với nhiều cộng đoàn và đoàn thể của người Việt hải ngioại.

Đặc biệt, Đức Cố Hồng Y luôn chú trọng đến sự đoàn kết của cộng đồng. Ngài rất tha thiết việc hợp tác tôn giáo và quan tâm đặc biệt tới giới trẻ. Trong mỗi lần tới thăm Hoa Kỳ, Đức Cố Hồng Y luôn ước muốn ưu tiên gặp gỡ các vị lãnh đạo tinh thần cũa các tôn giáo và gặp gỡ giới trẻ. Ngài thường tâm sự: Vai trò của tôn giáo và giới trẻ rất quan trọng trong việc tạo sự đoàn kết và xây dựng cộng đồng cũng như trong công cuộc xây dựng một nước Việt Nam tự do và phồn thịnh trong tương lai.

Ngài cũng đã nhận được những huy chương đề cao cuộc sống chứng tá về các hoạt động kiến tạo hòa bình của ngài: Ngày 9.6.1999, Chính Phủ Pháp đã trao tặng ngài huy chương “Commandeur de l'Ordre National du Mérite“. Ngày 12.12.2000, Hội “Cùng Nhau Xây Dựng Hòa Bình” đã trao tặng ngài huy chương hòa bình tại Tòa Thị chính Rôma. Tại Torino, ngày 20.10.2001 ngài lãnh giải hòa bình của tổ chức SERMIG (Hiệp Hội Truyền Giáo Của Giới Trẻ). Ngày 9.12.2001, Trung Tâm Nghiên Cứu G. Donati cũng đã trao tặng Ngài giải thưởng hòa bình năm 2001.

Trong Tuần Tĩnh Tâm Mùa Chay của Giáo triều Rôma năm 2000, ngài được Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II cử thuyết giảng. Sau khi nghe những bài giảng của ngài trong đó có những chứng tá về những năm sống trong tù ngục, ngày 18.3.2000 Đức Giáo Hoàng đã viết cho ngài một văn thư nói lên tâm tình như sau: “Tôi đã ước mong rằng trong năm Đại toàn xá này, có một chỗ đặc biệt được dành cho chứng tá của những người đã chịu đau khổ vì đức tin, đã trả bằng máu sự gắn bó của họ đối với Chúa Kitô và Giáo hội, hoặc chịu đựng những năm thật dài cảnh tù ngục và thiếu thốn đủ loại” (Tông sắc Mầu nhiệm nhập thể số 13) (Chứng nhân hy vọng, tr. 8). Sau đó, ngài được Đức Thánh Cha tiếp riêng và tặng một chén lễ. Ngài đã nói với Đức Thánh Cha như sau: “Cách đây 24 năm, khi cử hành Thánh lễ với 3 giọt rượu và một giọt nước trong lòng bàn tay, tôi không bao giờ tưởng tượng, ngày hôm nay Đức Thánh Cha tặng tôi một chén lễ mạ vàng. Thiên Chúa thật cao cả và Tình thương của Ngài cũng cao cả” (Chứng nhân hy vọng, tr. 12.13).

Ngày 21.2.2001, trong cuộc họp của Mật Viên Các Hồng Y, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã trao mũ Hồng Y cho Ngài và đặt Ngài làm Hồng Y Phó Tế, Hiệu Tòa Nhà Thờ Santa Maria della Scala (Đức Mẹ tại các bậc thang). Nhà thờ này do các Cha Dòng Đức Mẹ Núi Carmelo coi sóc, nằm tại vùng Trastevere, Rôma.

Trong thời gian sau đó, nhiều báo chí đã đề cập tới Ngài như một người có nhiều hy vọng sẽ được bầu vào chức vụ cao quý nhất – chức vụ Giáo Hoàng – nếu chẳng may Đức Cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô Đệ II tạ thế.Nhưng ý Chúa đã định khác.Đức Hồng Y đã lâm trọng bệnh và sau thời gian trị bệnh, Ngài đã qua đời lúc 18 giờ ngày 16.9.2002 tại Rôma. Tin Ngài qua đời đã gây xúc động mạnh tại Tòa Thánh và đặc biệt trong cộng đồng Công Giáo Việt Nam cũng như cộng đồng người Việt nói chung.

Đám tang của Ngài đã được cử hành long trọng tại Thánh Đường Phêrô do Đức Cố Giáo Hoàng Gioan Phaolô Đệ II chủ lễ và hàng trăm vị Hồng Y, Giám Mục, Linh Mục ngoại quốc cũng như Việt Nam tham dự.

Trong bài giảng, Đức Thánh Cha đã nói: “Chúng ta có thể nói rằng niềm hy vọng của Ngài tràn đầy bất tử Và vì vậy tràn đầy Chúa Kitô, là sự sống, sự sống lại cho những ai tin vào Người.”

Sau thánh lễ, khi đi ngang qua quan tài của Ngài, ít ai có thểcầm được sự xúc động.Nhiều vị đã đến gần và kính cẩn hôn lên quan tài của Ngài.Ai cũng tỏ lòng thương tiếc vì một vì sao sói cháng đã vụt tắt.

Để tưởng nhớ công đức của Ngài, Hội Đồng Công Lý và Hòa Bình của Tòa Thánh đã thành lập Viện Nghiên cứu học thuyết xã hội Công Giáo có tên là International Observatory Cardinal Van Thuân for Social Doctrine of the Church.Viện nhằm quảng thu thập tài liệu, sách váo và quảng bá học thuyết xã hội Công Giáo khắp hoàn cầu và nghiên cứu việc áp dụng học thuyết trong đời sống xã hội.

Cuốn sách Tóm lược Học Thuyết Xã Hội của Giáo Hội do Đức Cố Hồng Y biên soạn đã được Bộ Công Lý và Hòa Bình hoàn thành xuất bản vào năm 2004.

Vì những công đức mà Ngài đã thực hiện trong suốt cuộc đời của mình, trong thánh lễ giổ Ngài lần thứ tư vào sáng 16 tháng 9, 2006 tại Rôma, ĐHY Renato Martino, người kế vị Ngài trong chức vụ Chủ Tịch Hội Đồng Tòa Thánh về Công Lý và Hòa Bình cho biết ĐTC Benêdictô XVI đã chấp thuận cho Hội Đồng này đứng ra xúc tiến việc mở án phong Chân Phước cho Ngài và việc này sẽ được chính thức công bố tại Rôma trong thánh lễ giỗ 5 năm được Hội Đồng Công Lý và Hòa Bình tổ chức vào ngày 16 tháng 9, 2007 tại Nhà Thờ Santa Maria della Scala nơi Ngài được đặt làm hiệu Tòa.

Nhắc lại Đức Cố Hồng Y, Đức Hồng Y Martinô viết: “Mỗi người chúng ta đều biết rằng khi chúng ta giao tiếp với Đức Hồng Y Văn Thuận, với cuộc sống đầy sóng gió của Ngài và chứng tá về đời sống Kitô hữu tuyệt vời của Ngài, chúng ta thực sự đang giao tiếp với Chính Thiên Chúa, qua những dấu chỉ khó có thể tìm thấy được của Người, Người đã làm phép lạ về sự hy vọng.”

Chúng ta hãy cầu nguyện cho công việc phong Chân Phước này được tiến triển mau chóng và tốt đẹp để gương sáng phục vụ Nước Chúa, Quê Hương và Nhân Loại được mãi mãi đề cao trên khắp hoàn vũ.

Trong thư luân lưu “Sứ mạng Chúa Kitô là sứ mạng của chúng ta”, Năm Truyền Giáo 1970, ngài đã nới với đoàn chiên của ngài: Anh chị em hãy nhớ lời Đức Thánh Cha Gioan XXIII:

“Cộng Đồng Vatican II là cánh cửa mở rộng trên thế giới” để nhìn xem, để đón tiếp, để yêu thương.

• Chỉ là người Công giáo thật, ai biết mở rộng lòng cho mọi người.
• Chỉ là người Công giáo thật, ai để cho lòng yêu thương của Chúa vang dội trong quả tim mình.
• Chỉ là người Công giáo thật, ai khoan dung với mọi người vì nhớ lại lòng lân mẫn Chúa đối với mình.
• Chỉ là người Công giáo thật, ai nhìn thấy mọi người là anh em mình, không kể giai cấp, màu da, tôn giáo, chính kiến.

Vì tinh thần Công giáo và tinh thần truyền giáo là một.

Chúng tôi tin rằng đó cũng là một trong những lời trối của ngài đã để lại cho chúng ta.

Ngài cũng là một người yêu nước Việt Nam và trong tâm khảm của Ngài cũng luôn luôn có hình ảnh Mẹ Việt Nam với niềm hy vọng Việt Nam một ngày không xa sẽ được huy hoàng sáng lạn.Trong Bài thơ bất hủ “Con Có một Tổ Quốc” đã được phổ nhạc, Đức Cố Hồng Y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận đã tâm sự như sau:

Tiếng chuông ngân trầm,
Việt Nam nguyện cầu.
Tiếng chuông não nùng,
Viêt Nam buồn thảm.
Tiếng chuông vang lừng,
Việt Nam khải hoàn.
Tiếng chuông thánh thót,
Việt Nam hy vọng.

Ls Phạm Văn Phổ

Tags · ĐHY Nguyễn Văn Thuận

Đọc nhiều nhất Bản in 08.09.2007. 18:23