Tiếng nói không thể lẫn vào đâu được ấy!

§ Lm Lê Công Đức

Cha Moraleda đã 'tan tành' và 'cháy rụi' hơn 2 tháng rồi. Vô số cảm tưởng về Cha đã được chia sẻ đó đây, trong những ngày đầu tháng 11 tiếp sau vụ đụng xe kinh hoàng trên một xa lộ ở bắc Manila ấy. Tôi đặc biệt chú ý những giòng chữ của Cha Cristo Rey viết về Cha Moraleda - vì hai người là bạn, là đồng hương, đồng môn, đồng nghiệp trong nhiều chục năm. Hai người gắn bó với nhau trong tình bạn keo sơn. Song hai người cũng là - nói sao đây nhỉ -. .. như mặt trăng và mặt trời, như nước và lửa.

Với ai đã từng biết Cha Cristo Rey như một nhà thần học tên tuổi, một thầy dạy tận tuỵ, thì khỏi cần giới thiệu dông dài về sự sâu sắc của ngài. Tôi chuyển ngữ ở đây những lời của một người bạn viết về một người bạn:

Cú va chạm khủng khiếp đã làm im bặt cái tiếng nói không thể nhầm lẫn với ai khác ấy. Bạn tôi tắt lặng tiếng nói, và tan nát cả khuôn mặt – hình hài anh như đang hối hả biến tan. Khuôn mặt và thân thể anh bị băm nát vụn, văng ra tứ phía: bắc và nam, đông và tây – như thể nó thuộc về tất cả.

Tôi không đoán được tiếng nói cuối cùng bạn tôi thốt lên là gì - có thể đó là một tiếng thét kinh hoàng? Nhưng tôi chắc rằng anh biết cách đương đầu với sự thách thức cuối cùng này, khi anh vô vọng che chở cho người bên cạnh mình đang hoàn toàn bất lực.

Im bặt rồi cái tiếng nói từng trổi lên oang oang khắp nơi, tiếng nói làm cho ai cũng phải cảm nhận sự hiện diện đầy uy lực của anh. Câm lặng rồi cái tiếng nói từng bùng lên thành ngọn lửa khi công bố Tin Mừng, hay khi nói về Chúa Thánh Thần, về Chúa Giêsu, về Chúa Cha, về Đức Maria. Tiếng nói ấy từng lặp đi lặp lại không chán từ “sứ mạng.” Tiếng nói ấy vọt ra từ một quả tim cháy bỏng, không bao giờ lạnh lùng và không bao giờ dửng dưng - một trái tim trào lên những lời đốt cháy, mà chính anh mô tả rằng “giống như núi lửa đang phun.” Im bặt rồi cái chất giọng mạnh mẽ mà, khi hát, anh luôn làm cho những điệp khúc quen thuộc nhất trở thành có hồn, anh làm cho những bài hát thông thường nhất trở thành đầy ắp cảm xúc.

Hết rồi cái tiếng nói mà nhiều khi là một tiếng than van, hay một tiếng kêu thống thiết, hay một tiếng nói bênh vực công lý, hay một phê bình nhức nhối - và nhiều khi khác thì đó là một tiếng nói thân tình với những con người chất phác nhất, như khi anh vào chợ và bập bẹ tiếng Tagalog với những tiểu thương Hồi giáo.

Chúng ta sẽ không còn nghe tiếng nói ấy nữa - tiếng nói khẽ khàng trong lãnh vực học thuật hàn lâm, song mạnh bạo quyết đoán trong những vấn đề ‘miễn bàn cãi’ mà anh cho rằng vì lợi ích chung. Tiếng nói của anh là một thứ tiếng nói không ấm ớ, với lời lẽ dứt khoát, với ý tưởng được diễn tả cách rõ ràng và được truyền đạt cách nồng nhiệt.

Tiếng nói ấy cũng ở trong những khuôn khổ, song nó vượt qua khuôn khổ, bởi đã lâu rồi nó nằm trong vùng cấm, giữa một bên là cách nói dịu dàng lịch sự và bên kia là cách nói thô ráp cộc cằn. Từ lâu rồi tôi đã hiểu rằng những lời nói của anh không hề gây hấn cũng không bất lịch sự - những lời ấy nghe ‘có vẻ vậy mà không phải vậy’ - bạn bè hiểu rằng anh đang cường điệu, đang nói quá để nhấn mạnh; nhưng người lạ hay những người phê phán anh có thể nghĩ rằng anh đang làm tổn thương họ. Đó hẳn là những phần của một cách ăn nói vừa chừng mực vừa ngoa dụ, trong đó các ước muốn được nhấn mạnh hơn nhờ ống kính phóng đại của trái tim anh hay bằng cách tương phản, làm bật ra những lời như con dao hai lưỡi.

Rốt cục, tiếng nói ấy là một lời chúc phúc. Câu nói được anh thường xuyên lặp lại nhất là “God bless you!” Phúc lành ấy lan toả nơi tấm thân thể đồ sộ mà luôn hoà điệu của anh.

Hôm ấy là ngày thứ Bảy… lễ Các Thánh. Đã chết đi cái con người chẳng bao giờ tin rằng mình là một vị thánh, cái con người từng nói rằng mình không biết cách cầu nguyện - cái con người mong đợi Marcelino Fonts đến dạy để học cách cầu nguyện. Đã chết rồi cái con người trân trọng sự thánh thiện nơi người khác và khiêm nhường nhìn thấy mình là một kẻ nghèo nàn cảm xúc, dù tràn trề khát vọng. Đã chết rồi, vào ngày lễ Các Thánh, cái con người không ngừng kêu xin các thánh chúc lành cho hàng ngàn công việc mình đang làm, để nuôi ngần ấy miệng ăn, để trả các khoản học phí, và để tiếp nhận rất nhiều người trẻ, cả nam lẫn nữ, từ Á Châu - họ đến ICLA (Học Viện Đời Sống Thánh Hiến ở Á Châu) để học tập, vì điều này là không thể tại đất nước của họ. Bạn tôi đã thành công trong mức độ rằng trong nhà - tại ICLA – không thiếu thốn những gì thật sự cần thiết; và ở đó mọi người được đón nhận cách ân cần và quảng đại.

Domingo Moraleda, bạn đã ra đi. Đức Giêsu đã đón bạn vào ngày lễ Các Thánh, cùng với Mẹ Maria. Các Ngài đưa bạn về chỗ dọn sẵn cho bạn trên trời. Bạn để lại đây khoảng trống thênh thang, vì không còn tiếng nói của bạn, không còn gương mặt của bạn, không còn sự hiện diện được thấy là đầy uy lực của bạn, không còn tất cả những gì mà – theo cách nói của bạn – “là lỗ rốn thì đời nào sợ nhăn nheo.” Giờ đây, chúng tôi nói: “Domingo, bạn ở trên trời.” Nhưng tiếng nói của bạn đã được lưu giữ lại trên mặt đất này, trong rất nhiều quả tim, nơi rất nhiều người; họ sẽ làm âm vang lại những câu, những từ, những ý tưởng của bạn, hoặc họ sẽ xúc động khi nhớ lại tấm lòng rộng mở của bạn…

Chào tạm biệt nhé, Domingo. Tôi sẽ không quên lời bạn trong email cuối cùng gửi tôi: “Chúc mừng cậu về hồng ân sự sống… Nguyện xin Chúa Thánh Thần tiếp tục đổ tràn trên cậu sự sống và năng lực, trong sứ mạng thừa sai của cậu… Cầu Chúa chúc lành cho cậu luôn mãi. Moraleda.”

Cristo Rey Paredes
Lm Lê Công Đức dịch

Đọc nhiều nhất Bản in 07.01.2009. 13:26