Dân Chúa ? | Liên Lạc | RSS Feeds
Tháng 10/2020
Bài Mới
- Hậu quả cuộc bầu cử 2020: Giới truyền thông mất mặt, đảng Dân Chủ thoái trào
- Hậu quả cuộc bầu cử 2020: Những ảnh hưởng với các chính sách Công Giáo
- Nghi Thức Trừ Tà Trên Đà Gia Tăng, Đặc Biệt Là Sau Những Cuộc Biểu Tình
- Tổng thống Trump tuyên bố chiến thắng và cảnh báo trò gian lận
- ĐTC ban hành tự sắc liên quan đến việc lập các hội dòng giáo phận
- Tòa Thánh kêu gọi bảo vệ tính chất thánh thiêng sự sống con người
- Giáo hội Pháp phản đối lệnh hạn chế cử hành Thánh lễ có giáo dân tham dự
- Giáo hội Pakistan vui mừng vì Arzoo, 13 tuổi, bị bắt cóc và ép theo Hồi giáo, được giải cứu
- ĐTC Phanxicô: Cầu nguyện là bánh lái hướng dẫn cuộc đời chúng ta
- ĐTC và các giám mục trên thế giới đau buồn về các vụ tấn công ở Vienna
- Một linh mục California đã được huyền chức sau khi không công nhận Đức Thánh Cha Phanxicô
- Ở đất nước nơi từng được xem là Công Giáo nhất hoàn cầu, linh mục nào cử hành thánh lễ là đi tù
- Không khí cuộc bầu cử ngày 03 tháng 11. Các nước Á Châu hướng về Hoa Kỳ hồi hộp theo dõi kết quả
- Đức cha Mandagi kêu gọi giải quyết vấn đề Paqua bằng đối thoại
- HĐGM Bắc Phi mời gọi các tín hữu xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn
- Các tổ chức tôn giáo Philippines kêu gọi điều tra quốc tế về vi phạm nhân quyền
- ĐHY Schönborn kêu gọi cầu nguyện cho các nạn nhân trong các vụ nổ súng ở Vienna
- Sáng kiến lần hạt toàn cầu cầu nguyện cho các thai nhi đã bị phá bỏ
- ĐTC dâng lễ cầu nguyện cho các tín hữu qua đời
- Làn sóng phản đối gia tăng tại Pakistan sau khi Toà án đồng thuận với vụ bắt cóc trẻ vị thành niên Công giáo
- Tuyên bố chung giữa Công giáo và Hồi giáo tại Bỉ bày tỏ mong muốn tôn trọng lẫn nhau
- Tính Thành Hiệu Của Bí Tích Giải Tội Tin Lành
- Thủ đô Vienna của Áo bị khủng bố Hồi Giáo tấn công
- Nguyên văn lá thư của Tòa Thánh giải thích tuyên bố của Đức Phanxicô về việc sống chung đồng tính
- Tòa Bạch Ốc đã bị bao vây bởi những người chống Tổng thống Trump
- Đức Tổng Giám Mục Philadelphia cầu nguyện, kêu gọi hòa bình sau nhiều ngày bất ổn
- Biden chào hàng ‘cảm hứng’ đức tin Công Giáo, mặc dù tiếp tục ủng hộ phá thai và đòi hạn chế tự do tôn giáo
- Tòa án Brazil cấm một tổ chức vận động phá thai dùng tên “Công giáo”
- Một ngàn giáo xứ chầu Thánh Thể trong ngày Hoa Kỳ bầu Tổng thống
- ĐTC bổ nhiệm Đức tổng giám mục Tomasi làm đặc sứ của ngài tại Hội Hiệp sĩ Malta
- Lễ phong chân phước cho cha Michael McGivney, đấng sáng lập Hội Hiệp sĩ Columbus
- Ý Nghĩa Bức Họa Chính Thức Về Các Thánh Tử Đạo Việt Nam
- Ngọn đuốc cho đời - Vì sao cho đạo
- Lễ Các Thánh Nam Nữ khai mạc tháng cầu cho các đẳng linh hồn tại Vatican
- Về Cội
- Tự Tình “Tháng Mười Một Các Đẳng”
- Phép lạ ngoạn mục, Y khoa không thể giải thích dẫn đến lễ Tuyên Chân Phúc cho Cha McGivney hôm 31/10
- Giáo hội và thế giới cần tình mẫu tử và nữ tính của Đức Mẹ Maria
- Phim mới về Cha Thánh Maximilian Kolbe
- Vị Hồng Y tân cử đang trông coi một Giáo phận chỉ có ba linh mục!
Sách Online
Giao Thừa: Mời ông bà về ăn Tết
§ Lm Anphong Nguyễn Công Minh, ofm
(Người Công Giáo có cúng giao thừa không, có mời Ông Bà về ăn Tết không?)
Tôi có quen một người Công Giáo làm nghề gọi là hành chánh sự nghiệp. Năm nào, người này cũng trực ca vào đêm giao thừa. Lý do là trong phòng, hầu hết là người không Công Giáo, nên họ không thể trực được mà phải về nhà, có mặt tại nhà, để … cúng giao thừa.
Giao thừa là phút giây thiêng liêng nhất trong một năm. Nhưng giây phút linh thiêng nhất của giao thừa, chính là “lễ rước ông bà tổ tiên” cùng về ăn tết với con cháu. Người ta dựng cây nêu để ông bà từ xa đã biết phía nào mà đến. Người ta vẽ vôi trắng lên đường đi để ông bà biết ngõ nào mà vào. Và trong nhà, bàn thờ gia tiên được bày biện lễ vật sẵn sàng để đến phút giây giao thừa hương khói thắp lên cúng ông bà tổ tiên, dâng lễ vật mời ông bà tổ tiên cùng ăn tết với con cháu. Nguyễn huy Lai trong cuốn sách luận văn tiến sĩ của mình đã quả quyết: “Chính việc thờ cúng ông bà tổ tiên mà làm cho ngày Tết trở nên linh thiêng ý nghĩa.”
Là người Công Giáo ở trên đất Việt, nơi mà việc thờ cúng ông bà tổ tiên thịnh hành từ xa xưa, thử hỏi ta có được cúng ông bà tổ tiên trong giây phút giao thừa không ?
Câu trả lời không phải đơn giản là được hay không. Mà là được như thế nào và không, tại sao không. Mà cũng thật là bi thảm, “Không” đã là câu trả lời chắc nịch, từ cấp thẩm quyền cao nhất của Giáo Hội Công Giáo phủ trên thời gian hơn 300 năm, mà lịch sử ghi lại dưới tên gọi “cuộc tranh cãi dằng dai về nghi lễ Trung Hoa” gồm gần 150 năm tranh cãi (1603-1742 = Tông hiến Ex quo singulari*) và gần 200 năm sau là cấm đoán (1742-1939). Cấm không cho thờ cúng đã đành, còn cấm nêu ý kiến bênh vực việc tôn kính ông bà, lại cấm luôn cả việc quảng bá ý kiến bênh vực đó. Cấm không phải chỉ cho người Tàu, thời giáo sĩ dòng Tên Mateo Ricci và kẻ kế tục cố gắng bênh vực cho các nghi thức thờ cúng mà không thành công, mà cho cả Nhật, Ấn Độ, và dĩ nhiên Việt Nam thời giáo sĩ Alexandre de Rhodes, thế kỉ 17.
Lời thề (*) mà các thừa sai khi được phái đến truyền giáo tại Trung Hoa là một bằng chứng: “Tôi tuyên thệ sẽ tuân giữ chính xác, tuyệt đối và không vi phạm những lệnh cấm trên và cương quyết trong mức độ tốt nhất có thể, sẽ không để cho một Kitô hữu nào dưới quyền tôi được thi hành các nghi lễ Trung Hoa.”
Gần 200 năm sau, Công Giáo tại Nhật được giải thoát trước tiên khỏi lệnh cấm, mà khởi đầu là năm 1932 do sự kiện 60 sinh viên Công Giáo trường Đại Học Sophia ở Tokyo không được Giáo Hội Công Giáo cho bái chào trước các anh hùng liệt sĩ chiến tranh Nhật. Như vậy là không hoàn tất chương trình giáo dục của Nhà Nước về môn lịch sử. Các sinh viên trường khác, cũng phải bái lạy trước vị thần hoàng trong đền Shinto. Không bái là bị đuổi học ngay. Thời Quân Phiệt Nhật Bản là như thế, cho nên giám mục sở tại đã tìm lý trong bộ giáo luật 1917 để cho phép, và trình lên Tòa Thánh xét lại lệnh cấm khắc nghiệt từ gần hai trăm năm trước. Mãn Châu Quốc cũng gặp trường hợp gần như tương tự, và tại Trung Quốc thời Nhật đang xâm chiếm cũng gặp khó khăn không kém, nên ngày 8/12/1939 với Huấn Thị Plane compertum est, Tòa Thánh ban phép cho tôn kính Khổng Tử và Tổ Tiên, với lời giải thích mào đầu như sau:
“Như mọi người đều biết, bên Đông Phương có những lễ nghi mà trước đây gắn liền với yếu tố tôn giáo, nay trải qua bao thế kỉ, đã thay đổi và chỉ như là thái độ hiếu kính của con cháu đối với tổ tiên, như những cử chỉ lịch sự biểu lộ lòng yêu nước đối với tiền nhân, cho nên được phép…” và liệt kê 4 phép : được tôn kính Khổng Tử; được lập bàn thờ và lạy; được tham dự thụ động các nghi lễ công cộng mà có vẻ mê tín; được bái lạy người chết: hình ảnh hay bài vị của họ. Đồng thời vô hiệu lệnh phải thề trước khi đi truyền giáo.
Nhưng đó là phép cho Trung Hoa, Nhật, Mãn Châu quốc… Còn ở Việt-Nam ta, phải đợi thêm 30 năm nữa, năm 1965, ngày 14/6, HĐGM Miền Nam Việt Nam mới xin Tòa Thánh cho áp dụng Huấn thị “Plane compertum est năm 1939” cho Việt-Nam. Và 10 năm sau, năm 1974, ngày 7 tháng 11, các ĐGM VNCH mới có một thông cáo chi tiết cho phép 6 điểm, trong đó đứng hàng đầu là được phép lập bàn thờ gia tiên trong nhà, miễn là dưới bàn thờ Chúa; được phép nhang khói hương hoa đèn nến vái lạy trước bàn thờ tổ tiên; được phép cúng giỗ trong ngày kỵ nhật…; tang lễ được vái lạy người quá cố…
Nhìn lại quá khứ, các vị giám mục của chúng ta khi đi tham dự THĐGM về Á Châu tổ chức tại Roma năm 1999 đã có những nhận xét như sau:
Cố giám mục Nguyễn văn Hòa (Nha-Trang) ngày 21/4/98 nói trong phiên khoáng đại 3 : Đối với một số tôn giáo khác, đi theo Đạo Công Giáo là phản bội lại gia đình, và có khi cả quê hương nữa.
Nữ tu Mai Thành, dòng Đức Bà, mùa thu năm 1946 ngỏ ý xin ba cho theo đạo Công Giáo, ba của chị theo Khổng Nho, run lên đáp lại: Không đời nào. Nếu chị muốn tiếp tục là con cái của tôi, chị hãy thề với tôi là chị sẽ không bao giờ phạm tội bất hiếu ấy. Nếu chị cứ muốn trở thành người Công Giáo, thì hai ta không thể ở chung mái nhà. Nào hãy chọn đi: một trong hai, sẽ rời khỏi nhà này. (May thay, cuối cùng ông cũng theo đạo năm 1980, 1 tháng trước khi chết, khi việc thờ cúng tổ tiên không bị cấm nữa)
Trên báo ĐMHCG tháng 6 năm 1963 có đăng bài tâm sự của một cô dâu Công Giáo lạc vào đại gia đình của chồng không theo một tôn giáo nào mà đơn giản chỉ là thờ kính ÔBTT. Mỗi dịp Tết đến, cúng giao thừa, cô như kẻ xa lạ, hư hỏng, mất gốc vì chẳng được phép (GH đâu có cho) thắp nhang, hay vái lạy. Lúc đó chỉ còn nước tìm một góc xó, lẩm nhẩm cầu xin và lần chuỗi Mân Côi 5 Sự Sáng (Sự Sáng chưa có, chắc lần chuỗi 5 sự tối, góc tối !).
ĐGM Nguyễn Sơn Lâm cũng tại THNGM Á Châu năm 1999 đã dám nói: Cách giải quyết bằng cấm đoán việc thờ cúng tổ tiên của GH đã là một cản trở lớn cho công cuộc truyền giáo 300 năm qua.
ĐGM Nguyễn Như Thể (Huế) ngày 24/4/98 nói trong Khoá Hội Thảo về “Tôn kính Tổ Tiên” tại Huế đã phát biểu : Phải can đảm bắt đầu đưa việc tôn kính ông bà tổ tiên vào trong đời sống của giáo hội, đặc biệt trong phụng vụ và nghi thức bí tích.
Vậy đêm giao thừa, người ta cúng giao thừa để nhớ tới và mời về ông bà tổ tiên để các vị cùng ăn Tết với con cháu. Người Công Giáo chúng ta có cúng giao thừa như vậy không. Tôi nghĩ, loại trừ đi những gì là mê tín, như đốt vàng mã, thì ai dâng nhang hương hoa quả bánh trái cho ÔBTT, hãy cứ dâng. Dâng hay cúng cũng giống nhau. Nhưng người Công Giáo hiện tại, còn hơn người ngoại ở chỗ, đêm giao thừa, ta nhớ tới Ông Tổ của tổ tiên ÔBCM nữa kìa, và Đấng đó đích thị là Thiên Chúa, mà lời nguyện đầu lễ của thánh lễ giao thừa xướng lên thật ý nghĩa: Lạy Chúa là Đấng vô thủy vô chung, là căn nguyên và cùng đích của vạn vật, trong giờ phút giao thừa này, chúng con hướng tâm hồn về Chúa…
Giờ giao thừa là giờ chuyển giao từ cái cuối sang cái đầu, là giờ phút thuận tiện và linh thiêng nhất để chúng ta nhớ tới đầu nguồn cuối rễ, cho nên ta nhớ tới chính Đấng là Cội Rễ Căn Nguyên quả là chính đáng. Quả vậy, lời tiền tụng thánh lễ ngày Tết ghi : “Khi ngẫm xem muôn loài trong vũ trụ, tự nhiên chúng con thấy vạn sự đều có cội rễ căn nguyên : chim có tổ, nước có nguồn, con người sinh ra có cha có mẹ. Nhưng phải nhờ ơn Cha mặc khải, chúng con mới nhận biết Cha là nguyên lý sáng tạo muôn loài, là Cha chung của tất cả chúng con. Cha đã ban sự sống cho tổ tiên và ông bà cha mẹ chúng con, để các ngài truyền lại cho con cháu.”
Vậy trong giây phút giao thừa, người ngoại cúng giao thừa để mời ông bà về ăn Tết—ăn chứ không phải chỉ chơi—nên ta người Công Giáo cũng sẽ rước ÔBTT về ăn Tết. Ăn tất phải có cái để ăn. Cái ta chọn là bánh. Bánh vuông tượng trưng cho đất. Người bởi đất mà ra và sẽ trở về đất. ÔBTT cũng bởi đất vuông và đã trở về nơi một vuông đất, nên ta sẽ dâng (ai muốn gọi cúng cũng chẳng sao) lên ÔBTT bánh chưng vuông, rồi ta sẽ hưởng lộc từ ông bà. Ta sẽ dâng lên Chúa, là Tổ Tiên của các tổ tiên, bánh tròn, là tinh hoa ruộng đất, để trở thành bánh bởi trời nuôi dưỡng chúng ta.
Tôi dự định xây dựng bài giảng thành hai mục: mời ông bà về ăn tết. Nhưng mới “mời ông bà” mà đã hết giờ. Đề tài ăn đối với tổ tiên, người khuất là đề tài hay, nhưng tôi tạm dừng. Có lẽ sang năm chăng?
(*) Tông Hiến Ex quo singulari, Benedictus 14, July 5, 1742.
Đọc nhiều nhất Bản in 15.02.2018 16:10