Trích từ Dân Chúa
Lm Phanxicô Xaviê Ngô Tôn Huấn
Hỏi: Xin cha giải thích rõ điều răn thứ tám và trường hợp được phép không phải nói sự thật .
Trả lời: Thiên Chúa là Chân, Thiện, Mỹ tuyệt đối. Nghĩa chỉ nơi Ngài mới có chân lý hay sự thật, sự thiện hảo và tuyệt hảo đích thực mà thôi.
Chúa Giêsu cũng đã nói rõ điều này với các môn đệ: “Thầy là đường là sự thật và là sự sống.” (Ga 14:6) . Như thế, tôn trọng sự thật, sống và hành động trong chân lý là một trọng những điều làm đẹp lòng Chúa nhất và cũng cụ thể nói lên ước muốn thuộc về Ngài là nguồn mạch mọi chân lý, công bình, yêu thương nhân hậu và khoan dung tha thứ.
Thế giới ngày nay điên đảo chỉ vì con người không biết tôn trọng sự thật, chà đạp công lý để thi nhau làm những điều gian ác, xấu sa.
Ngạn ngữ ViệtNam có câu: “cái lưỡi không xương trăm đường ngoắt ngoéo”, hoặc “yêu nên tốt ghét nên xấu”. Chỉ vì tư lợi hay đố kỵ hiềm khích, mà người ta có thể dễ dàng đổi trắng thay đen, vo tròn, bóp méo sự thật.Chính vì không tôn trọng sự thật hay lấy sự thật làm thước đo cho mọi suy tư, quyết định và hành động nên ở đâu người ta cũng không xây dựng được tương giao tốt đẹp lâu bền giữa người với người và làm chung được việc gì tốt đẹp, vì chỉ có sự thật mới giải thoát con người khỏi “mọi thứ gian ác, mọi điều xảo trá, giả hình và ghen tương cùng mọi lời nói xấu gièm pha.” (1 Pr 2:1).
Để tránh nguy cơ gian xảo đó, điều răn thứ tám “cấm tráo trở sự thật trong mọi giao tiếp với tha nhân. Lời truyền dạy luân lý này xuất phát từ ơn gọi của dân thánh là dân được chọn làm nhân chứng cho Thiên Chúa là Đấng chân thật và là chân lý.” (x. SGLGHCG, số 2464).
Sau đây là các tội phạm đến chân lý tức nghịch giới răn thứ tám cần phải tránh:
Nói dối là trực tiếp chối bỏ hay tráo trở sự thật về một sự kiện nào đó. Thí dụ, chối không nhận tội để khỏi bị phạt hay bồi thường thiệt hại cho người khác. Tùy hoàn cảnh và sự việc mà tội nói dối nặng hay nhẹ. Thí dụ, nói dối về phẩm chất của một món hàng để bán với giá cao, gây thiệt hại cho người tiêu thụ, lỗi đức công bằng. Nhưng nói dối về đời tư và lý lich cá nhân để lường gạt tình và tiền sẽ gây thiệt hại nặng cho người khác hơn là nói dối về phẩm chất món hàng v.v.
Đây là tội nặng không những đối với luật pháp xã hội mà đặc biệt nghịch điều răn thứ tám của Chúa truyền dạy xưa kia: “Ngươi không được làm chứng gian hại người”.(x Xh 20:16). Sau này, khi rao giảng, Chúa Giêsu cũng đã căn dặn các môn đệ: “Nhưng hễ “có” thì phải nói “có”, không thì phải nói “không”. Thêm thắt điều gì là do ma qủy.” (x Mt 5:37).
Trong đời sống xã hội ngày nay, làm chứng gian và bội thệ có thể làm thiệt hại lớn lao cho người khác và ngăn cản thi hành công lý. Một phạm nhân có thể bị tù tội nhiều năm hay được trắng án vì lời chứng thực hay thề gian của nhân chứng. Vì thế, người bội thệ- hay thề gian-sẽ bị pháp luật trừng phạt đích đáng.
Trong Giáo Hội, làm chứng gian cũng gây trở ngại cho sự hữu hiệu của bí tích. Thí dụ, chứng gian cho một người đã kết hôn để người này dối gạt kết hôn với người khác thì hôn phối không thành sự (invalid).(giáo luật số 1098). Người chứng gian chắc chắn phạm tội lỗi giới răn thứ tám.
Tuy nhiên trong thực hành, luật đòi tôn trọng sự thật cũng không gạt bỏ thi hành đức bác ái Kitô giáo trong một số trường hợp. Nghĩa là có những hoàn cảnh người ta không buộc phải nói sự thật cho người khác biết.
Về điểm này, giáo lý của Giáo Hội đã nói rõ như sau:
“Vì lợi ích và sự an toàn của tha nhân, sự tôn trọng cuộc sống riêng tư và công ích, đó là lý do đủ để không cho người ta biết điều họ muốn biết.” (x. SGLGHCG, số 2284).Nói rõ hơn, không phải lúc nào cũng cần nói sự thật về ai hay về sự việc nào.
Cụ thể áp dụng như sau:
1- Liên quan đến bí tích hoà giải, cha giải tội không được phép tiết lộ bất cứ điều gì nghe được từ hối nhân trong toà giải tội, dù đó là lời thú tội ngoại tình hay sát nhân. Nghĩa là không được dùng những điều nghe được trong toà giải tội để tố cáo hay làm hại ai vì bất cứ lý do nào. Đây là ấn toà cáo giải (seal of confessions) buộc mọi linh mục phải tuyệt đối giữ kín.Ai vi phạm sẽ bị vạ tuyệt thông tiền kết (x. Sđd, số 2490; giaó luật số 983 &1388 triệt 1)
2- Trong xã hội, những người có bổn phận giữ gìn bí mật quân sự liên hệ đến an ninh quốc gia, những luật gia, tâm lý gia đều không được phép tiết lộ những bí mật mà bổn phận và nghề nghiệp đòi buộc phải giữ kín vì lợi ích của quốc gia hay của các thân chủ đã tín nhiệm tiết lộ cho mình. Các bác sĩ cũng không cần phải nói sự thật về bệnh tình cho bệnh nhân biết để tránh gây hoảng hốt và thất vọng cho họ (x. Sđd,số 2491).
3- Riêng về đời tư của người khác, dù biết sự xấu của ai thì vì đức bác ái, không được tố cáo cho người khác biết về sự xấu còn đang trong vòng kín đáo.Thí dụ, biết người nào ngoại tình với ai, nhưng chuyện này còn trong vòng kín ít người biết. Mình biết được, thì đức bác ái đòi buộc không nên tố cáo thêm cho người khác biết khiến sự xấu trở thành công khai, gây thiệt hại nặng cho danh dự của người liên hệ. Nếu có, trong trường hợp này, chỉ nên cầu nguyện cho họ, và nếu thuận tiện, thì tìm cách kín đáo khuyên bảo họ mà thôi. Nói khác đi, không ai có bổn phận phải đi tố cáo cho người khác những gì hoàn toàn thuộc về đời tư của một cá nhân, một gia đình. Nhưng ngược lại, nếu cá nhân hay tập thể làm những điều xấu có hại cho lợi ích chung của nhiều người khác hay cho cả cộng đồng, thì vì công ích chung, lại buộc phải tố caó sự xấu hay gian dối đó.
Thí dụ, biết rõ người nào đã có gia đình, nhưng đang tìm cách lấy người khác bằng cách nói dối là chưa hề kết hôn, hay người phối ngẫu đã chết, thì vì lợi ích của người đang bị dối gạt, và của người phối ngẫu đang bị phản bội kia, người biết có bổn phận phải tố cáo việc này với thẩm quyền có trách nhiệm. Cụ thể là trình sự việc cho linh mục đang giúp lo thủ tục kết hôn cho người kia biết để ngăn chặn kịp thời sự xấu, tai hại. Đây là việc bác ái, công bằng và lương tâm địi buộc phải làm. Nếu không, sẽ có lỗi là dung túng hay cộng tác vào việc xấu đã biết.
Cũng vậy, khi biết rỏ có kẻ làm hàng giả, pha chế đồ ăn với hoá chất có hại cho sức khoẻ của người tiêu thụ thì cũng buộc phải tố cáo để tránh cho công chúng khỏi bị thiệt hại do việc làm thiếu lương thiện nói trên gây ra. Cũng thế, với những kẻ đang lường gạt phụ nữ dưới chiêu bài “hôn nhân ngoại quốc” hay tuyển mộ công nhân đi làm xa với lương cao nhưng thực tế chỉ là mua bán những phụ nữ đáng thương này cho dịch vụ mãi dâm hay nô lệ tình dục thì buộc phải lên tiếng tố cáo việc làm vô đạo của lũ người vô luân nói trên cho công luận biết để cưú nguy cho các nạn nhân. Đây là vấn đề lương tâm và đạo đức phải làm, không thể bỏ qua được.
Ngoài ra, nếu biết rõ ai không phải là tín hữu Công giáo, hoặc ai đang sống chung như vợ chồng mà không kết hôn trong Giáo Hội, nhưng cứ lên rước Mình Máu Thánh Chúa thì người biết phải tố cáo việc này cho cha xứ nơi các đương sự đến dự thánh lễ để ngăn cản ho, vì theo giáo lý, giáo luật họ không được phép làm như vậy. Cũng trong trường hợp tương tự, nếu biết kẻ sát nhân đang lẫn trốn ở đâu, nhất là biết có kẻ khủng bố đang dự định phá hoại, đặt bom ở chỗ nào, thì buộc phải tố cáo kín cho nhà chức trách biết để bắt và trừng trị những kẻ đó và tránh tai họa lớn cho nhiều người. Nhưng nếu có người đang cầm dao hoặc súng đi tìm ai để sát hại, thì lại không được chỉ chổ trốn của nạn nhân cho hung thủ. Nếu chỉ chỗ để nạn nhân phải thiệt mạng thì sẽ mắc tội cộng tác vào việc sát nhân. Không ai buộc phải ngay thẳng, nói thật trong trường hợp này.
Tóm lại, nói chung, phải tôn trọng sự thật vì Thiên Chúa là Đấng chân thật. Không được nói dối và thề gian để mưu tư lợi hay để làm hại ai. Tuy nhiên cũng có những trường hợp cho phép người ta không cần nói sự thật vì lợi ích chung hay riêng. Nhưng cũng vì tôn trọng sự thật và để tránh những thiệt haïi và lạm dụng của những người gian manh hay không hiểu rõ giáo lý, chúng ta cũng phải vì lương tâm mà lên tiếng tố caó những sai trái của người khác như đã nói trên đây.
URL: http://danchuausa.net/song-dao/phai-ton-trong-su-that-nhu-the-nao/