Người Công giáo Hà nội giữa đối kháng và ngoại giao

§ Chu Văn

Hà Nội, Việt Nam [La Croix on line 21/6/2010] - "Người Công giáo Hà nội giữa đối kháng và ngoại giao", đây là tựa đề của một bài viết của ký giả Berthe Fouque, đăng trên nhựt báo Công giáo Pháp "La Croix", ấn bản điện tử số ra ngày 21 tháng 6 năm 2010.

Trong lúc sắp diễn ra trong tuần này cuộc gặp gỡ làm việc giữa Tòa thánh và Việt nam, thì tại Hà nội, sự xuất hiện mới đây của một tân Tổng giám mục vẫn tiếp tục khiến cho các tín hữu cũng như hàng giáo sĩ phải hoang mang.

Một doanh nhân rất dấn thân trong Giáo hội nói với phóng viên của nhựt báo La Croix rằng kể từ khi Ðức cha Nguyễn văn Nhơn nhậm chức hồi tháng 5 năm 2010, giới trẻ không còn tham dự các thánh lễ tại nhà thờ chính tòa nữa. Theo ông, rõ ràng là chính quyền đã thành công trong việc gây chia rẽ giữa người Công giáo Việt nam, không những giữa các tín hữu với nhau, mà còn cả giữa các linh mục và giám mục nữa.

Theo báo La Croix, người Công giáo Miền Bắc Việt nam, vốn bị những người cộng sản đàn áp kể từ sau chiến thắng năm 1954, có thái độ đối kháng với chính quyền nhiều hơn ở Sài Gòn và các tỉnh khác, là nơi mà sự thương lượng và thái độ mềm mỏng xem ra thắng thế. Tại thủ đô Hà nội, quan hệ giữa Giáo hội và Nhà nước dường như đã bị cắt đứt kể từ hai năm vừa qua.

Cũng như tại nhiều vùng khác, những cuộc xung đột về tài sản của Giáo hội bị những người cộng sản tịch thu, là một chất xúc tác và đôi khi là một cái cớ. Nhưng từ hai năm nay, khi tìm cách chiếm đoạt đất đai vốn luôn thuộc về các tổ chức tôn giáo ngay giữa trung tâm thành phố là nơi mà giá đất rất cao, Ðảng cộng sản Việt nam đã tạo ra một cuộc đối đầu thực sự.

Chính vì thế mà bằng những cuộc biểu tình ôn hòa, Giáo hội đã chống lại việc đảng cộng sản Việt nam quyết định lấy đất của tòa khâm sứ cũ trong quận Hoàn Kiếm, đối diện với nhà thờ chính tòa và trao cho các nhà đầu tư để xây khu thương mại. Cuối cùng, chính quyền đã lùi bước, nhưng để khỏi mất mặt, nội trong một đêm, họ đã biến khu đất thành một công viên.

Gần đó, một cuộc xung đột tương tự cũng đã lay động Thái Hà là giáo xứ do các cha dòng Chúa Cứu Thế điều khiển, khi chính quyền muốn tịch thu một khu đất rộng 14 ngàn thước vuông của giáo xứ để thực hiện một dự án bất động sản khác. Mặc dù đã diễn ra những cuộc phản đối ôn hòa, phòng giáo xứ nằm trong miếng đất đó vẫn bị phá hủy và một công viên cũng được dựng lên.

Trong cả hai trường hợp, Ðức cha Ngô quang Kiệt, cựu Tổng giám mục Hà nội, đã không tỏ ra sợ hãi khi lên tiếng phản đối. Dù vậy, công an đã can thiệp một cách thô bạo và bắt giữ 6 người. Lúc đó, Ðức cha Kiệt đã tuyên bố rằng các tín hữu đã bị bắt giữ vì họ cầu nguyện một cách ôn hòa. Ngài nói: "Ðây là một vi phạm nhân quyền không thể chấp nhận được. Anh chị em hãy ghi lại và nói cho toàn thế giới biết".

Không những đứng về phía giáo xứ Thái Hà của các cha dòng Chúa Cứu Thế, ngày 21 tháng 9 năm 2008, Ðức Cha Kiệt còn đến tòa khâm sứ cũ để điều động cuộc biểu tình phản kháng bất bạo động được xem là lớn nhứt tại Hà nội kể từ năm 1954. Dĩ nhiên, một thái độ như thế đã không làm hài lòng ông chủ tịch ủy ban nhân dân thành phố Hà nội, cho nên ông đã không ngần ngại yêu cầu Ðức cha Kiệt phải từ chức. Kể từ đó, vị giám mục đã bị theo dõi rất chặt chẽ và hầu như bị ngăn cản để không thể ra khỏi nhà trong nhiều tuần lễ.

Một người giáo dân rất tích cực trong sinh hoạt giáo xứ của mình đã nói với phóng viên của nhựt báo La Croix rằng "những nhà lãnh đạo Việt nam nghĩ rằng Giáo hội Công giáo là tay sai của ngoại quốc. Nhưng không đúng như thế. Lý do chính là: những người cộng sản sợ Giáo hội Công giáo vì sự tổ chức chặt chẽ của Giáo hội".

Nhưng dù thế nào đi nữa, cuộc xung đột giữa chính quyền và Ðức tổng giám mục Hà nội đã đạt đến tột đỉnh. Cần phải tìm một lối thoát. Theo báo La Croix, lối thoát đó là: đầu tháng 5 năm 2010, Tòa thánh đã bổ nhiệm Ðức cha Nguyễn văn Nhơn, Giám mục Ðà Lạt, chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt nam, làm Tổng giám mục phó Hà nội. Nhưng chỉ một tuần sau, tức ngày 13 tháng 5 năm 2010, Ðức cha Nhơn đã trở thành Tổng giám mục chính tòa. Tất cả những người được báo La Croix phỏng vấn đều mô tả Ðức cha Kiệt như "một vị mục tử và một nhà lãnh đạo tuyệt vời", người đã đột ngột đi Hoa Kỳ để chữa bệnh.

Một cách chính thức, Ðức cha Kiệt, vì bị bệnh mất ngủ, đã xin từ chức vì lý do sức khỏe. Nhưng lối giải thích này đã không thuyết phục được mọi người. Như cha Nguyễn văn Khải, thuộc giáo xứ Thái Hà chẳng hạn, khẳng định rằng lần cuối cùng gặp Ðức cha Kiệt, cha thấy Ðức cha "rất khỏe mạnh, với tiếng nói sang sảng".

Ðược hỏi: liệu việc thay đổi giám mục này có giúp giải quyết vấn đề không, cha Khải nói rằng cha không tin như thế. Theo vị linh mục dòng Chúa Cứu Thế này, "nếu người ta thỏa hiệp với người cộng sản để nhận vài miếng bánh, họ sẽ đàn áp chúng tôi hơn nữa". Cha Khải khẳng định: "đức tân Tổng giám mục được Roma bổ nhiệm dưới áp lực của chính phủ".

Mặc dù tuyên bố thẳng thừng như thế, nhưng cũng như hầu hết những người được báo La Croix phỏng vấn, cha Khải nói: "Chúng tôi không sợ; cần phải nói lên sự thật và công lý và chỉ sống theo những giá trị của Tin Mừng ngay cả khi có thể bị bắt giữ."

Ký giả Berthe Fouque kết luận: "Nếu cha Khải không hiểu được thái độ của Tòa Thánh mà cha cho là đã không nâng đỡ đức cựu Tổng giám mục, thì những người được chúng tôi phỏng vấn bảo đảm với chúng tôi rằng Roma sẽ tìm cách loại bỏ áp lực và tìm một lối thoát cho tình trạng rối ren này". Những người này nói: "Thật là đáng tiếc. Những người Công giáo biểu tình phản đối không hiểu rõ vấn đề. Vấn đề chính là tái tục cuộc đối thoại với chính quyền và như vậy cuối cùng quan hệ ngoại giao giữa Tòa thánh và Việt nam sẽ được thiết lập".

Báo La Croix viết: "Hiện nay, tại Hà nội, người Công giáo đang muốn biết thái độ của đức tân Tổng giám mục".

Chu Văn

Đọc nhiều nhất Bản in 23.06.2010. 09:39