Cảm Nghiệm Thơ Xuân Ly Băng Trong Thánh Ca

§ Lm Kim Long

LINH MỤC NHẠC SĨ KIM LONG
CẢM NGHIỆM THƠ XUÂN LY BĂNG TRONG THÁNH CA
(Pm. Cao Huy Hoàng lược ghi trong phần tọa đàm)

-Ns. Phanxico: “Thưa Cha Kim Long, đêm Thơ Nhạc Xuân Ly Băng được vinh dự tiếp đón Cha, một Nhạc sĩ Công Giáo trên 50 năm viết Thánh Ca và trong số những tác phẩm Hợp Xướng của Cha đã có những bài Phổ Thơ của Đức Ông Xuân Ly Băng. Vậy xin Cha cho chúng con biết những cảm nghiệm của Cha về Thơ Xuân Ly Băng.

-Lm. Nhạc Sĩ Kim Long: “Trọng kính Đức Cha, kính thưa Đức Ông, thưa quí Cha, quí vị.

Con không hiểu làm sao-có lẽ là duyên cớ Chúa soi sáng thế nào đó- từ năm 16-17 tuổi con thích thơ lắm. Lúc đó, con chưa làm nhạc mà đột nhiên con muốn làm thơ. Con đã viết nhiều thơ. Và có lẽ vô tình, một người bạn tặng cho con cuốn Thơ Kinh của Xuân Ly Băng. Con đọc và con thấy nhiều điều mình muốn nói thì Xuân Ly Băng đã nói rồi. Rồi đến tập Hương Kinh cũng vậy, con thuộc lòng một đoạn rằng:

“Từ ngày tôi biết lắng nghe
Trong không gian ý thơ về trời cao
Hồn tôi đắm đuối dạt dào
Đi ra thơ thẩn đi vào buâng khuâng”

Đúng. Khi có tác động của ý nhạc hay ý thơ của Thiên Chúa thì mình cũng đã từng “đi ra thơ thẩn đi vào buâng khuâng” và cảm nghiệm được như vậy rồi. Con thấy mình không cần làm thơ nữa và con đã bước sang lĩnh vực âm nhạc, vì nghĩ rằng có thể dùng âm nhạc để mà chuyển tải thêm cái gì đó cho thơ. Bởi vì, cái điều mà mình muốn nói có người khác nói rồi, như thế cái cần có là niềm rung cảm mà mình có thể hội nhập được. Vậy, cái chia sẻ chính yếu của con là: con cảm nghiệm được cái điều mà Xuân Ly Băng muốn nói từ trong lòng, và khi cảm nhận được rồi, thì một lúc nào đó, nó thành nhạc là chuyện tất nhiên thôi. Có thể là một ý tưởng của Xuân Ly Băng đến với mình hoặc một bài thơ làm cho mình ngây ngất - mình thuộc lòng ngay. Rồi bất chợt, một lúc nào đó nó lại thành thơ, nhưng là ý tưởng của Xuân Ly Băng. Con nhớ có một bài thơ của Xuân Ly Băng diễn tả một câu thơ của Baudelaire

“Mẹ ơi trong ánh nắng chiều
Đến đây với Mẹ yêu kiều lòng con
Chẳng xin gì chẳng van lơn
Chỉ nhìn ngắm Mẹ thế thôi cũng vừa”

Có lần, con viếng hang đá Lộ Đức, nhớ tới Xuân Ly Băng thì con hát rằng: (Hát)

“Quì trang nghiêm trước ngai Mẹ,
Hàng bạch lạp sáng lung linh,
Con không có gì để dâng để khấn,
Con chỉ đến ngắm nhìn Mẹ thôi” (Vỗ tay)

Như vậy đó, con cảm thấy có một sự hội nhập nào đó. Có thể là một câu thơ, một bài thơ của Xuân Ly Băng gợi cho mình một ý tưởng để thành ca khúc.

Con nhớ đọc bài thơ Xuân Ly Băng nói về tiệc cưới Cana
“ Tiệc đời con cạn rượu rồi Mẹ ơi,
Mẹ cầu Chúa cho con đừng xấu hổ”
Một ý tưởng: có hai bàn tiệc-bàn tiệc đời, bàn tiệc cưới. Và vì thế, con viết rằng: (hát)

“Như xưa, trong tiệc cưới Cana
Mẹ đã từng xin Chúa biến nước thành thứ rượu nồng
Nay trong bàn tiệc dương thế
Nguyện Mẹ xin Chúa biến cơ cầu thành sướng vui hy vọng”

-NS. Phanxico: “Thưa cha chúng con xin có một câu hỏi thứ hai-mang tính cách chuyên môn về âm nhạc một chút-là trong bất kỳ ca khúc nào cũng có hai yếu tố, đó là âm nhạc và lời ca. Đức Ông XLB đã đóng góp phần lời ca trong rất nhiều bài hát mà Cha đã thực hiện. Vậy chúng con xin có câu hỏi: lời ca có tầm quan trọng như thế nào trong thánh nhạc?”

- Lm. NS. Kim Long: “Kinh nghiệm của 51 năm viết thánh ca, con viết từ năm 1957, thì con cảm nghiệm điều nầy đối với nhạc công giáo: Ý, Lời Ca là quan trọng. Nhạc là để chuyển tải mà thôi. Lời ca là cái căn cốt mà con người có thể lắng nghe và có thể lay động lòng người, cái tư tưởng mà mình phải hội nhập. Vì thế, trong cuộc Hội Thảo Ban Thánh Nhạc Toàn Quốc vừa qua, con có chia sẻ với những người đi sau: muốn viết Thánh Ca, phải có ba yếu tố: phải Đọc, phải Suy, và phải Cầu. Đọc Thánh Kinh, đọc ca vịnh, đọc Thơ Văn, đủ thứ, để cho mình có một kiến thức. Từ việc đọc đó, nó chưa là gì cả. Nhưng rồi, phải trầm tỉnh để mà Suy. Suy, con nghĩ rằng, chính Chúa sẽ soi sáng cho mình để mình cảm nghiệm được những gì mà Chúa muốn nói với mình. Khi đã nhận được những điều Chúa muốn nói với mình nhờ việc Suy, thì việc thứ ba là phải Cầu. Chính mình phải cầu nguyện với Chúa. Vì Thánh ca là gì? Con nghĩ, Thánh ca phải là lời cầu nguyện. Nếu mình chưa cầu nguyện với Chúa thì làm sao có thể giúp người khác cầu nguyện với Chúa được. Cho nên phải đọc, phải suy, phải cầu. Có thể nhờ đọc một tư tưởng nào đó, mà nó có thể gợi cho mình viết được một bài ngay. Nhưng, đối với nhạc công giáo, thì không phải tự sức mình viết được một bài ngay đâu, mà do Chúa soi sáng cho mình viết bài đó. Có thể là một tư tưởng đến rất tình cờ.

Con đọc mấy câu thơ này của XLB. Và ngay khi đọc, con viết thành nhạc ngay:

“Con hỏi Ngài bao giờ Ngài đến
Ngài hỏi con, khi Ngài xuất hiện
Con có sẵn sàng không
Có cần cù làm việc
Lưng thắt, đèn chong
Con hỏi Ngài khi nào Ngài đến
Ngài hỏi con khi Ngài Xuất hiện
Con có tỉnh thức không
Có kiên trì cầu nguyện, phục vụ tha nhân
Con hỏi Ngài khi nào Ngài đến,
Ngài hỏi con khi Ngài xuất hiện
Con có mặc áo cưới không
Tay cầm cành Thiên tuế, và chiến đấu đến cùng” (Vỗ tay)

-NS. Phanxico: “Xin cảm ơn Cha Kim Long” (Vỗ tay)

- Nhà thơ Lê Đình Bảng: “Thưa Cha Kim Long. Xin Cha đứng với con một tí, một tí thôi à. Cha có nghe thấy tiếng vỗ tay thật dài, thật hoành tráng không?

-Lm. Ns. Kim Long: “Chương trình dài quá rồi mà hát hết một bài thì thế nào?”
(Vỗ tay dài hơn…)

-Lm. Ns. Kim Long: “Con có đọc một bài thơ XLB, con hội nhập được ý tưởng của Ngài. Nhưng con muốn đồng hóa một chút với ý tưởng của con, để có sự hòa nhập. Và vì thế, con viết hơi khác khác đi một chút xíu. Thí dụ có những từ “sầu đã chín…” của Huy Cận mà Xuân Ly Băng lại viết: “ Sầu tâm tư đã chín rồi chưa hái”. Phải không Cha?
(Đức Ông cười, gật đầu)

Vậy thì con xin hát bài “Ở Lại Với Con” trong đó có “sầu đã chín” nhưng là “sầu đã chín” của Xuân Ly Băng, không phải của Huy Cận:

“Ở lại với con, ở lại với con, đừng về nữa
Chúa ơi, thôi đừng về nữa.
Chiều xuống ngập nơi nơi
Bóng đen giăng kín khung trời
Nguyện cầu Chúa thương, ở lại với con.
Xin ở lại với con, vì hồn con luôn sống bởi Ngài.
Thôi đừng về nữa Chúa ơi.
Từ nghìn thu xa trước, Ngài đã thương con.
Nay con nguyện, yêu Ngài tới muôn đời luôn.
Ở lại với con, ở lại với con
Sầu đã chín. Sầu đã chín. Chúa ơi hy vọng vụt tắt.
Đời biết về nơi đâu, đắng cay nghẹn mắt lệ sầu.
Nguyện cầu Chúa thương, ở lại với con.
Xin ở lại với con, vì hồn con luôn sống bởi Ngài.
Thôi đừng về nữa Chúa ơi.
Từ nghìn thu xa trước,Ngài đã thương con.
Nay con nguyện, yêu Ngài tới muôn đời luôn”.

Lm Kim Long

Tags · Đêm Nhạc Thơ Xuân Ly Băng

Đọc nhiều nhất Bản in 03.07.2008. 14:06