Buổi thuyết trình về 'Nguyên tắc giáo dục con trong gia đình' tại TTMV Saigòn

§ Xuân Thái & Thanh Phong

SAIGÒN - Hồi 14 giờ, Ngày 21/11/2009, tại Hội Trường PX Nguyễn văn Thuận thuộc Trung Tâm Mục Vụ Sàigòn, một buổi nói chuyện về đề tài: “Nguyên tắc giáo dục con trong gia đình” với sự tham dự của hơn 200 cử tọa, do Nữ Tiến Sĩ Nguyễn thị Bích Hồng thuyết trình đã diễn ra.

Hơn 200 cử tọa gồm nhiều thành phần nam nữ giáo dân, đã có sự hiện diện của rất nhiều mái tóc bạc của các vị lớn tuổi, nhưng đông hơn cả, vẫn là các bạn trẻ nhiều giới, gồm sinh viên học sinh và không ít những tu sĩ nam nữ. Đặc biệt, có cả Linh mục là Cha Phạm sĩ Sản dòng Don Bosco và hai Mục sư Hoàng thanh Hải (Giáo Hội Agapé) và Mục sư Nguyễn văn Kiêm (Giáo hội Luther) và một số tín đồ Phật giáo và đạo ông bà.

Tiến sĩ Nguyễn thị Bích Hồng là một diễn giả nổi tiếng thuộc Đại Học Sư phạm, buổi nói chuyện thật sinh động, lôi cuốn và bổ ích đã kết thúc vào hồi 17 giờ cùng ngày.

Nguyên tắc giáo dục con cái trong gia đình.

Nạn kẹt xe kinh niên hơn cả Bankok, cộng thêm vô số những lô cốt mọc lên khắp nơi của đường phố Sàigòn đã làm Tiến sĩ Bích Hồng phải đến trễ 10 phút, nhưng 10 phút ấy đã trở thành một khoảng thời gian rất vui với các trò chơi thú vị từ những linh hoạt viên của Ban tổ chức.

Giáo dục là một nghệ thuật nên không thể đóng khung trong một công thức dành cho tất cả mọi người. Tuy nhiên, cũng giống như khiêu vũ vậy, để có thể bước theo những vũ điệu bay bướm, trước hết ai cũng phải đi được một cách vững chãi, mà muốn đi được vững chãi, cần phải biết rõ và tuân theo những cách để tập bước đi mà không bị té ngã. Cũng thế, để có thể giáo dục con cái một cách hiệu quả, rất cần phải biết rõ và hành xử những nguyên tắc phù hợp.

Chung sức. Sau phần cầu nguyện qua một bài hát cộng đồng với phần nhạc đệm là một cây đàn Ghita thùng, đơn sơ, nhẹ nhàng nhưng gần gũi và sâu lắng.

Khởi đầu, là một trò chơi rất vui và nổi tiếng trên Truyền hình do Nghệ sĩ Tạ minh Tâm phụ trách đã được vận dụng trong buổi nói chuyện hôm nay. Chung sức “Những nguyên tắc giáo dục con …”đã được trình chiếu trên Slide rất sinh động.

Ai mà không phải dạy dỗ con cái, nhưng dạy dỗ giáo dục cách nào để có hiệu quả chính là một nghệ thuật lớn, cần phải nắm rõ những nguyên tắc đã được đúc kết từ nhiều công trình nghiên cứu giá trị và nhất là, đã được rút ra từ thực tế cuộc sống của thời đại hôm nay. Có 8 nguyên tắc cơ bản:

1/ Ý Thức Tầm Mức Quan Trọng Của Vấn Đề Giáo Dục Gia Đinh:

Ai cũng dễ dàng công nhận sự quan trọng trong việc dạy dỗ con cái, nhưng không phải ai cũng có những ý thức đúng đắn về điều ấy, nhất là trong thời buổi nhà nhà và người người đều phải chạy theo đồng tiền một cách hối hả như hiện nay. Vì vậy, nhiều nghịch lý và đáng tiếc cười ra nước mắt đã xảy ra. Không có thời gian dành cho con cái. Thậm chí, nhiều gia đình đã phải thuê người…chơi với con, để mình có thời gian đi… chơi với người khác vì là đối tác làm ăn, công việc. Hoặc ỷ lại rồi phó thác chuyện dạy dỗ con cái cho ông bà, cô chú và ngay cả người làm Ôsin…

Khi có ý thức đúng, người ta sẽ thấy việc giáo dục con cái là quan trọng nhất, đứng hàng đầu trên cả sự nghiệp, tiền của thì người ta sẽ có đủ thời gian dành cho con cái, dù ai cũng chỉ có 24 giờ trong một ngày.

2/ Xác Định Mục Tiêu Giáo Dục Con:

Không mục tiêu rõ ràng, hoặc mục tiêu theo thị hiếu thời đại mà bất chấp hoàn cảnh điều kiện gia đình, khả năng, khuynh hướng và ý thích của con sẽ là một tai họa thay vì hạnh phúc cho con. Đặc biệt, khi áp đặt ý của cha mẹ cho con cái, sẽ gây rất nhiều bất lợi, có thể dẫn đến suy sụp, mặc cảm rồi oán hận cha mẹ nơi con cái.

3/ Thống Nhất:

Ông bà, cha mẹ, cô dì chú bác phải thống nhất về quan điểm, rồi phân công vai trò và phương pháp để hướng dẫn con cái. Thiếu thống nhất sẽ dẫn đến những tác hại không hề nhỏ, trẻ sẽ hoang mang không biết nghe ai tin ai, dẫn đến trẻ thăm dò xoay sở rồi ngả theo người quyền lực nhất trong nhà. Từ đó, trẻ sẽ dần biến thành một kẻ giỏi cơ hội nhưng thiếu trung thực.

Tất cả, đều đặt lợi ích cho con cái lên hàng đầu, thay áp đặt ý chí và mong muốn của cha mẹ lên con cái.

4/ Cha Mẹ Làm Gương:

Làm gương khác với Mẫu gương, không ai hoàn hảo, nên cha mẹ phải là người chân thành, cầu tiến. Khi sai lỗi, cha mẹ phải dũng cảm nhận lỗi, để tạo uy tín dễ giáo dục con và giúp con tránh các sai lỗi ấy. Cha mẹ không cần phải hoàn hảo của một mẫu gương, nhưng làm gương cho con cái thì cha mẹ nào cũng làm được, nếu thực sự muốn xây dựng một gia đình hạnh phúc mà qua đó, con cái được giáo dục tốt.

5/ Tổ Chức Cuộc Sống Gia Đình:

Quốc gia có quốc pháp, thì nhà cũng phải có gia phong. Khác với luật nghiêm minh nhưng lạnh lùng của nhà nước, luật của gia đình là luật được xây dựng trên tinh thần YÊU THƯƠNG, nhưng không thể thiếu những hành động bao dung thông cảm thay vì những kiểu nói xuông. Tất cả sẽ dần hình thành một nề nếp văn hóa và nhân bản trong gia đình.

6/ Tôn Trọng Sự Phát Triển Nhân Cách Của Con:

Tôn trọng đích thực là bảo vệ và tạo điều kiện cho sự phát triển của con, nghĩa là biết lắng nghe mà không áp đặt, không xúc phạm, vùi dập và làm tổn hại con (ép học). Hiểu rõ quy luật phát triển, hồn nhiên của tuổi thơ, nghịch ngợm của tuổi trẻ, nhiệt tình của thanh niên.

7/ Yêu Thương – Nghiêm Khắc:

Nhờ Yêu thương, trẻ sẽ cảm nhận ngay được điều này, từ đó, trẻ sẽ thấy mình có giá trị, tự tin và tự trọng. Qua Nghiêm khắc, trẻ sẽ biết giới hạn và chỉnh sửa để tiến bộ.

Quá Yêu thương nhưng ít nghiêm khắc, trẻ sẽ ỷ lại và yếu đuối thiếu tự lập.

Quá Nghiêm khắc, ít yêu thương, trẻ sẽ trở nên nhu nhược, chai lỳ.

Phải gia giảm, điều chỉnh cho phù hợp với mỗi tình cảm và khuynh hướng của từng trẻ. Để biết rõ khuynh hướng và tình cảm ấy cần phải có thời gian để gần gũi, chia sẻ và chơi đùa với chúng.

8/ Hiểu Con Để Có Phương Pháp Phù Hợp:

Khác với những kiểu áp đặt, coi con cái như “vật sở hữu” để áp đặt nhào nặn con cái theo ý muốn và khuynh hướng riêng mình, cha mẹ phải tự trang bị những kiến thức và kỹ năng giáo dục con, hiểu tâm lý theo từng lứa tuổi và nhất là, những đặc điểm của từng đứa con trong gia đình. Một công việc không hề là nhẹ nhàng dễ dãi, nhưng cũng thật thú vị và hấp dẫn cho những ai muốn xây dựng một gia đình đúng nghĩa.

12 Tổ với 3 câu hỏi:

Buổi nói chuyện của TS Bích Hồng đã trở nên sinh động ngay từ đầu, phần lớn nhờ vào sự “cùng tham gia và cộng hưởng” của mọi người, qua các câu hỏi và những câu trả lời trực tiếp từ mỗi người. Nhiều tràng pháo tay tán thưởng đã vang lên, cũng đã có nhiều tiếng cười ồ thú vị khi có những trả lời dí dỏm hoặc ngay cả là lạc đề.

Sau đó, khoảng mỗi 4 hàng ghế là 1 tổ, cả lớp được chia thành 12 Tổ với 3 câu hỏi để cùng nhau thảo luận và đúc kết.

Ba câu hỏi như sau:

1. Vì sao cha mẹ phải làm gương ? Để làm gương, cha mẹ có bắt buộc phải là người toàn hảo? Nếu cha mẹ đã từng sai sót, thì họ có thể làm gương cho con cái bằng cách nào ?
2. Những biểu hiện thiếu tôn trọng sự phát triển nhân cách của con ? Tác hại ?
3. Những sai sót của cha mẹ trong việc biểu lộ tình thương yêu và sự nghiêm khắc đối với con cái ? Tác hại của những sai sót đó ?

12 tờ giấy khổ lớn, 12 cây bút lông đã được phát ra cho 12 người của 12 Nhóm.

Ba câu hỏi trên, nếu chỉ nhằm trả lời để chấm điểm thì có vẻ dễ dàng sau khi được nghe diễn giả triển khai. Nhưng vì là thảo luận, nên đã có những đúc kết rất phong phú đầy bất ngờ. Sau đây là đại ý các nội dung:

Với câu hỏi 1: Cha mẹ phải làm gương cho con cái, vì “Lời nói chỉ lung lay, gương bày mới lôi kéo”. Vì trẻ em là người hay bắt chước, đang khi đó, cha mẹ là người thày đầu tiên, là người trẻ tin cậy nhất nên ảnh hưởng rất lớn trên con cái. Nhưng không ai hoàn hảo, nên khi sai lỗi, cha mẹ rất cần sự dũng cảm, chân thành nhận lỗi để sai sót không bị lập lại và giúp con tránh. Từ sự dũng cảm dám nhận sai sót của mình, cha mẹ sẽ được hoàn thiện chính mình, vì biết chấp nhận sự bất toàn nơi mình và kẻ khác, để dễ tha thứ và sửa sai.

Với câu hỏi 2: thiếu tôn trọng sự phát triển nhân cách của con, có thể thấy rõ qua những biểu hiện và tác hại của nó:

La mắng con trước mặt người khác. Luôn xem con là “trẻ con”. Không tin tưởng dẫn đến không giao việc, hoặc giao việc nhưng nhiều nhắc nhở quá mức cần thiết. Tác hại, sẽ dẫn đến con bị mặc cảm, thu mình, ngại giao tiếp hoặc tìm sự tin tưởng nơi người khác hoặc thú vui thiếu lành mạnh khác ngoài gia đình khi có dịp.

Không lắng nghe con. Thường la mắng khi con phạm lỗi dù chưa biết rõ nguyên nhân. Thích dùng bạo lực (tinh thần và thân thể). Từ đó, sẽ tạo khoảng cách giữa cha mẹ và con cái. Gây bất mãn với cha mẹ, gia đình trở nên tù ngục và trở nên lỳ lợm. Sống miễn cưỡng, không phát huy những năng khiếu của con. Đánh mất sự tôn trọng và yêu thương đối với cha mẹ.

Đánh giá thấp khả năng của con. Áp đặt suy nghĩ của mình lên con. Không thừa nhận là thành viên trong gia đình. Dán nhãn cho con. So sánh con với người khác. Tác hại, con cái tự ti, thấy mình vô dụng. Lạc lõng, cô đơn ngay trong nhà mình. Ảnh hưởng đến Tâm và Sinh lý của con. Mặc cảm và dễ sa đà vào các tệ nạn xã hội. Nói dối để đối phó và qua mặt cha mẹ. Căng thẳng, Stress. Tìm cách chống đối lại cha mẹ, khởi đầu là những xung đột trong ý nghĩ, tư tưởng, rồi chống đối ngầm và ra mặt (tùy theo điều kiện và hoàn cảnh)

Với câu hỏi 3: Nuông chiều con quá mức, cho nhiều tiền vượt quá nhu cầu cần thiết. Vô tình hoặc cố ý dung túng các hành vi sai trái. Phục vụ quá đáng. Hãnh diện quá đáng đến như tôn sùng con cái.

Hoặc nghiêm khắc quá đáng như, mệnh lệnh áp đặt, bạo lực khô khan không biểu lộ tình thương.

Tất cả những thái quá trên đều sẽ dễ dẫn đến những tác hại, con cái sẽ ỷ lại, vô kỷ luật dẫn đến dễ dàng phạm pháp. Hoặc không hiểu rõ và tôn trọng đúng mức giá trị đồng tiền. Thấy mình như “ông Hoàng, Bà Chúa” ngay từ khi còn bé.

Ngay cả khi khen thưởng con không đúng, hoặc thưởng tiền mỗi khi làm xong việc bổn phận hoặc thiên vị giữa các đứa con cũng sẽ dẫn đến những tác hại không nhỏ: trẻ sẽ làm việc vì tiền, yếu đuối, thiếu nghị lực. Hoặc sẽ khó phân biệt đúng sai và bất hòa giữa các con cái trong nhà.

***

Sau khi đúc kết và phân tích những thảo luận của các Nhóm, diễn giả đã bày tỏ sự phấn khởi trước nhiệt tình tham gia của mọi người, đặc biệt, diễn giả đã rất bất ngờ trước những ý kiến phong phú và sâu sắc của nhiều Nhóm qua phần trình bày thật sinh động của họ.

Buổi nói chuyện chuyên đề đã chấm dứt hồi 17 giờ cùng ngày.

Vội theo chân ra ngoài hành lang, để kịp gặp Cha dòng Don Boscô Phạm sĩ Sản, Ngài nói: “Tôi từ Gia Kiệm về đây để dự lớp học này. Vì rất có ích cho tôi, các giáo dân của tôi rất cần những điều này. Tôi không ngờ giáo dân hôm nay trình độ quá, giỏi giang quá. Quãng đường Sàigòn – Gia Kiệm là 80 cây số đó.”

Không có thời gian để trò chuyện, nhưng chỉ có được những cái bắt tay với 2 vị Mục sư Tin Lành để vừa kịp nghe một câu nói rất ngắn, thật ấm lòng: “ Ai cũng cần phải học và học mãi đến suốt đời, nhưng chúng tôi không có được hoàn cảnh và điều kiện, nên chúng tôi phải đến đây, vì vậy…”

Lại nhớ đến 2 Phật tử được gặp trong giờ giải lao, ông Trần thanh Tài nói: “Đạo Chúa thật vui và đã cho chúng tôi những kiến thức rất bổ ích và thiết thực. Nhất định tôi sẽ kêu gọi các thân hữu và con cháu tôi tham gia những lớp học rất cần thiết này… ”

Chiều nay, gió thật lộng trên đầu với không gian thật mát, rời Phòng hội Nguyễn văn Thuận của Trung Tâm Mục vụ Sàigòn, lòng đầy cảm xúc.

Xuân Thái & Thanh Phong

Đọc nhiều nhất Bản in 23.11.2009. 16:35